Któż z nas nie zbierał kiedyś monet czy znaczków i z wypiekami na twarzy dumnie prezentował swoje skarby kolegom na podwórku. Niektórym takie hobby zostało do dziś.
Epidemia koronawirusa ograniczyła w znacznym stopniu nasze społeczne zachowania. Nie jesteśmy już tak aktywni, nie odwiedzamy przyjaciół i znajomych, z domu wychodzimy tylko po niezbędne zakupy i czasem mamy już dość oglądania programów w telewizorze. Mamy trochę więcej czasu, więc może warto wrócić do pięknych pasji i zainteresowań. Może warto zajrzeć do szuflad i innych miejsc w domu w poszukiwaniu dawno zapomnianych monet lub banknotów. Czasem można znaleźć ciekawy egzemplarz o sporej wartości. Zbierać można wszystko, ale kolekcjonerstwo to świadome gromadzenie przedmiotów - dzieł sztuki, książek (bibliofilstwo), broni, znaczków, kart pocztowych, okazów przyrody, porcelany itp., o ściśle ustalonym zakresie merytorycznym, chronologicznym lub topograficznym.
Monety całego świata
Kolekcjonowanie monet to dziś jedno z najpopularniejszych hobby. Numizmatyka jest jedną z nauk pomocniczych historii. Mianem tym nazywa się także dziedzinę kolekcjonerską, która zajmuje się zbieraniem monet i banknotów. Stworzenie dużej i ciekawej kolekcji zajmie trochę czasu ale ile satysfakcji przyniesie zdobycie każdego nowego, interesującego egzemplarza. Wszystkich monet nie da się zebrać, więc trzeba zdecydować się, co konkretnie znajdzie się w naszych klaserach. Specjalizacja jest niezbędna. Można zbierać monety z różnych okresów historycznych – rzymskie, średniowieczne, z okresu międzywojennego lub współczesne. Niektórzy gromadzą emisje monet kolekcjonerskich w srebrze wykonane stemplem lustrzanym a inni monety obiegowe.
Budowanie kolekcji należy rozpocząć od pozyskania minimum wiedzy o monetach i gromadzenia popularnych i tanich monet. Na rarytasy o niskich nakładach, z wszelkiego rodzaju błędami menniczymi, zwykle kosztowne, przyjdzie czas po zgromadzeniu już sporej wiedzy i jakiejś kolekcji. Doświadczeni numizmatycy zwracają uwagę na stan zachowania monety, jej nakład a także rodzaj materiału, z jakiego została wykonana. Pomocą w budowaniu zbioru będą wydawane od wielu lat katalogi monet, katalogi aukcyjne i inne opracowania. Warto poszukać także potrzebnych informacji w Internecie. Nie zapominajmy o giełdach i jarmarkach staroci, gdzie można wymienić lub kupić kolejny okaz do tworzonej kolekcji. Monety w stanie menniczym należy odpowiednio zabezpieczyć. Nawet dotknięcie powoduje, że tracą na wartości. Do kolekcjonowania monet przydatne będą wszelkiego rodzaju holdery i klasery. Numizmaty mające czyste lustro mennicze, czyli będące bez rys i zanieczyszczeń to najbardziej wartościowe okazy. W „Katalogu podstawowych typów monet i banknotów Polski oraz ziem historycznie z Polską związanych” Edmunda Kopickiego zostało wyróżnionych siedem stanów zachowania monet i banknotów. Warto gromadzić monety w jak najlepszych stanach.
1. stan I – stan menniczy - dotyczy monet, które nigdy nie były używane jako środek płatniczy i nie noszą żadnych śladów użytkowania. Nie mają żadnych defektów, zarysowań i śladów czyszczenia.
2. stan II – znakomity - dotyczy monet z nieznacznymi uszkodzeniami powstałymi w mennicy w trakcie produkcji lub w czasie transportu, mogą to być także monety przeznaczone do obiegu, lecz wycofane z niego przed pojawieniem się charakterystycznych wytarć lub zarysowań. Powinien być widoczny połysk stempla.
3. stan III – bardzo piękny - dotyczy monet z nieznacznymi śladami zużycia w obiegu, lekkimi wytarciami wyższych partii reliefu, drobnymi rysami, małymi skaleczeniami brzegu monety.
4. stan IV - piękny - dotyczy monet z dość znacznymi śladami zużycia, które nie mają jednak wpływu na czytelność konturów rysunku. Legendy powinny być w pełni czytelne.
5. stan V – bardzo dobry - dotyczy monet z bardzo znacznym zużyciem. Pojedyncze litery legendy i niektóre detale rysunku nieczytelne. Nadal można określić monetę, jednak niektórych danych nie można już odczytać. Data może już nie być czytelna, bądź jej część. Znak mennicy może nie być już rozpoznawalny.
6. stan VI - dobry - dotyczy monet, na których znaczna część rysunku i legendy jest nieczytelna, nie można odczytać legendy (poza jej zarysem); Można określić monetę na podstawie doświadczenia i porównywania z literaturą przedmiotu, także wagi, średnicy, metalu oraz kontekstu znaleziska (w przypadku znalezisk archeologicznych).
7. stan VII - zły - dotyczy monet, których stan uniemożliwia ich jednoznaczną identyfikację.
Zaprezentowana skala jest uniwersalna i dotyczy monet od starożytności do współczesności.
Pieniądz papierowy
Zaczynając przygodę z papierowym pieniądzem warto zbierać wszystkie banknoty, bez względu na ich typ. Z czasem jednak kolekcja może nabrać zupełnie innego charakteru i ograniczyć się np. do jednego, kraju, czy obszaru geograficznego, z którego pochodzą banknoty. Można przyjąć ogólną klasyfikację kolekcjonowania banknotów, która obejmuje: kolekcje tematyczne, jednego nominału bądź dużych nominałów, kolekcję banknotów nieczytelnych, kolekcje banknotów z nieistniejących już państw, o specyficznej numeracji, jak również kolekcję specyficznego okresu historycznego.
Kolekcja tematyczna obejmuje banknoty, posiadające pewne motywy, które mogą być ujęte w jedną grupę. Wiele państw stosuje motywy przewodnie na swoich banknotach: Nowa Zelandia umieszcza na nich ptaki, kraje afrykańskie mają banknoty przedstawiające zwierzęta egzotyczne, zaś w Indonezji można spotkać banknoty z kwiatami i innymi roślinami. Na banknotach wielu krajów znajdziemy podobizny sławnych ludzi – naukowców, muzyków, podróżników, władców, prezydentów. Czasem są to samoloty, łodzie, samochody; widoki miast czy krajobrazów, charakterystycznych dla danego kraju. Kolekcja jednego nominału lub wyłącznie dużych nominałów będzie złożona z mniejszej liczby egzemplarzy banknotów występujących w danym państwie lub kontynencie.
Ciekawym typem kolekcji są zbiory banknotów nieczytelnych. To banknoty opisane pismem lub alfabetem, które dla człowieka z naszego kręgu kulturowego jest całkowicie niezrozumiały. Niezwykle cenne są kolekcje banknotów z państw, których nie ma już na mapie świata. Takie banknoty są trudno dostępne, dlatego też ich cena jest zdecydowanie wyższa na wszelkiego typu aukcjach i jarmarkach. Banknoty mogą pochodzić np. z dawnej Jugosławii, NRD, Czechosłowacji, czy Rodezji. Można tworzyć kolekcje specyficznego okresu czasu obejmujące banknoty pochodzące wyłącznie z czasów I lub II wojny światowej, z państw, które uczestniczyły w tych wydarzeniach. Ostatni z typów kolekcji to zbiór banknotów mających specyficzną numerację, np. mających jak najniższe lub jak najwyższe numery seryjne.
Jeśli już decydujemy się na zbieranie banknotów należy je w odpowiedni sposób przechowywać bo mogą szybko ulec zniszczeniu. Wykonane są z papieru pokrytego farbą drukarską i z racji tego są narażone na uszkodzenia mechaniczne papieru, żółknięcie pod wpływem światła słonecznego, działania grzybów i pleśni mogących odbarwiać albo zabarwiać banknoty, bądź okrywać je nalotem. W specjalistycznych sklepach dla kolekcjonerów można zakupić odpowiednie do kolekcjonowania banknotów klasery. Są one dostosowane do przechowywania w nich banknotów różnej wielkości. Niektórzy zbieracze gromadzą swoje zbiory w albumach fotograficznych lub samodzielnie wykonują klasery z celofanu, który łatwo można dostać w każdej kwiaciarni.
Banknoty należy zbierać w jak najlepszym stanie, co oznacza, że nie powinny być one ani zniszczone, ani poplamione, ani tym bardziej postrzępione czy podarte. Nie zawsze jest to możliwe w przypadku pieniądza papierowego sprzed kilkudziesięciu lat. Współczesne można jeszcze dostać w bardzo dobrym stanie, wprost z mennicy. Nie należy podarte banknoty sklejać taśmą klejącą, ponieważ pozostawia ona ślady kleju i może spowodować odbarwienie banknotu. Poważny zbiór wymaga przechowywania z daleka od źródła ciepła, w miejscu zabezpieczonym przed kurzem i brudem. Klasery z kolekcją banknotów dobrze jest przechowywać luźno w pozycji stojącej, bez dostępu światła zawierającego promienie ultrafioletowe. Co pewien czas warto jest przewietrzyć kolekcję banknotów i przeprowadzić dezynfekcję, jeśli stwierdzi się zakażenie mikroorganizmami. Warto przy budowaniu kolekcji korzystać z dostępnych w sklepach z akcesoriami lub Internecie katalogów. Przeglądając katalog szybko zorientujemy się co jeszcze brakuje w naszej kolekcji i na co zwrócić uwagę przy poszukiwaniu brakujących elementów zbioru.
Tekst i fot. Marek Ewertowski
Napisz komentarz
Komentarze